Νάκμπα: Η αρχή των δεινών του Παλαιστινιακού λαού

8 Μαϊου 1948: 60 χρόνια από τη Νάκμπα

Για το Ισραήλ, η 8η Μαρτίου είναι επέτειος γιορτής: ο «Πόλεμος της Ανεξαρτησίας» και η ίδρυση του νέου κράτους. Για τους παλαιστίνιους είναι η Νάκμπα (η Καταστροφή): η απώλεια της πατρίδας και ο ξεριζωμός των μισών της κατοίκων. Μέσα σε έξι μήνες 800.000 άνθρωποι ξεσπιτώθηκαν, 531 χωριά και 11 αστικά κέντρα καταστράφηκαν. Από τον Δεκέμβριο του 1947 ώς τον Ιανουάριο του 1949 έχουν καταμετρηθεί 31 σφαγές. Αυτό είναι το ένοχο μυστικό του Ισραήλ: η ληξιαρχική πράξη γέννησής του ήταν ταυτοχρόνως η ληξιαρχική πράξη θανάτου της Παλαιστίνης.

Ο θάνατός σου, η ζωή μου – κυριολεκτικά. Για πολλές δεκαετίες η Νάκμπα ήταν ταμπού, εξαιτίας σκοπιμοτήτων – ή των τύψεων της διεθνούς κοινότητας για το Ολοκαύτωμα. Αποτελεί ειρωνεία το γεγονός ότι τον μύθο της γέννησης του Ισραήλ ανέτρεψαν ισραηλινοί ιστορικοί – μια ένδειξη ότι, παρά το καθεστώς μόνιμης «επιστράτευσης», η χώρα διαθέτει δημοκρατικά αντανακλαστικά. Στη δεκαετία του ’80, το κίνημα των «νέων ιστορικών», ερευνώντας τα ισραηλινά αρχεία, αφηγήθηκε για πρώτη φορά τη Νάκμπα.

Η Νάκμπα λοιπόν συνέβη, αν και ο όρος αφήνει αναπάντητα το «ποιος» και το «πώς».

Επρόκειτο για παράπλευρη ζημιά, απόρροια μιας πολεμικής σύγκρουσης, όπως λέει ο εκ των νέων ιστορικών Μπένι Μόρις, ή για «οικειοθελή αποχώρηση» των παλαιστινίων, όπως επί δεκαετίες προπαγάνδιζε η επίσημη ισραηλινή ιστοριογραφία; Υπάρχει και τρίτη, εμπεριστατωμένη, άποψη. Το 2006, ο ισραηλινός Ιλάν Παπέ εξέδωσε το βιβλίο «Η εθνοκάθαρση της Παλαιστίνης» («The Ethnic Cleancing of Palestine»), πληρώνοντας με αυτοεξορία τις γενναίες απόψεις του: η Νάκμπα δεν ήταν επακόλουθο των συνθηκών του πολέμου, αλλά το αποτέλεσμα σχεδίου εθνοκάθαρσης, το οποίο οι εβραίοι ετοίμαζαν επί δεκαετίες!

Σύμφωνα με τον Παπέ, στις 10 Μαρτίου του 1948, στο Τελ Αβίβ, «μια ομάδα από 11 βετεράνους σιωνιστές ηγέτες και νέους αξιωματικούς έβαλαν τις τελικές πινελιές στο από πολλού προετοιμαζόμενο σχέδιο εθνοκάθαρσης των παλαιστινίων. Το ίδιο απόγευμα δόθηκαν οι διαταγές στις μονάδες: εκφοβισμός σε μεγάλη κλίμακα, πολιορκία και βομβαρδισμός χωριών και πληθυσμιακών κέντρων, εμπρησμός σπιτιών, περιουσιών και αγαθών. Απελάσεις, κατεδαφίσεις, ναρκοθέτηση των ερειπίων, ώστε να αποτραπεί τελεσίδικα κάθε επιστροφή». Η κωδική ονομασία ήταν «Σχέδιο Dalet», δηλαδή Δέλτα..

Το μυστικό αυτό κρύβει μέσα του ένα άλλο: επί 60 χρόνια, το Ισραήλ κατάφερε να κρύψει τη Νάκμπα αλλάζοντας τα τοπωνύμια και τη γεωγραφία της Παλαιστίνης και χρησιμοποιώντας την αρχαιολογία για την ανακάλυψη ενός απώτατου εβραϊκού παρελθόντος. Χτίζοντας νέους οικισμούς πάνω σε παλιούς, ηλικίας χιλίων ετών. Κι ακόμα, για να σκεπάσει τα ίχνη τους, δημιουργώντας από πάνω... δάση - εθνικούς δρυμούς και πάρκα αναψυχής όπου η οικογένεια διασκεδάζει αμέριμνη τα Σαββατοκύριακα.

Κάθε χρόνο σαν σήμερα, ακτιβιστές επισκέπτονται τους τόπους του εγκλήματος και τοποθετούν ταμπέλες με τα παλιά ονόματα των οικισμών. Στο προσκύνημα συμμετέχει και μια σπουδαία ισραηλινή οργάνωση, η Zochrot. Zochrot σημαίνει «θυμάμαι».

60 χρόνια μετά, ποιο μπορεί να είναι το νόημα του zochrot; Στη θέση των παλαιστινιακών χωριών έχουν δημιουργηθεί εβραϊκά, και μια νέα χώρα με αξιομνημόνευτα επιτεύγματα – η Ιστορία δεν γυρίζει πίσω. Τι πρέπει να γίνει; Για τον Παπέ, η μνήμη είναι ο μόνος τρόπος να κατανοήσει κανείς το παλαιστινιακό ζήτημα. Όσο το Ισραήλ δεν λύνει τους λογαριασμούς του με την αλήθεια, τα γεγονότα του ’48 θα στοιχειώνουν το παρόν και το μέλλον του.

Υπάρχει κι ένα τελευταίο, όχι τόσο κρυφό, μυστικό. Η συζήτηση στο Ισραήλ, άλλοτε δημοσίως και άλλοτε συγκαλυμμένα, περιστρέφεται γύρω από την άρση του «δημογραφικού προβλήματος». Γύρω από τη φοβία, δηλαδή, ότι η γεννητικότητα των μουσουλμάνων θα καταστήσει τους εβραίους μειοψηφία στο ίδιο τους το κράτος. Έτσι, 60 χρόνια μετά επανέρχεται το σενάριο της «μεταφοράς». Οικειοθελώς ή με το ζόρι; Όπως το 1948...